آیا یاد گرفتن قرآن واجب است؟
در مجموعه شماره ۸۸۹۲ کتابخانه مجلس شورای اسلامی (ص ۱۶ ) سؤال و جوابی از علامه حلی درج شده است که تا کنون چاپ شده آن را در جایی ندیده‌ایم و نسخه دیگری هم از آن نمی‌شناسیم .
در این نسخه آمده که در سال ۷۱۳ در شهر دامغان یکی از علما از علامه حلی پرسیده که تعلم قرآن واجب کفایی است یا واجب عینی؟ و علامه به این سوال پاسخ داده است.
مجموعۀ مذکور شامل چند رساله از علامه حلی به خط نسخ احمد بن محمد بن حداد ـ شاگرد علامه حلی ـ است . این سؤال و جواب تاریخ ندارد اما رساله‌های دیگر این مجموعه که به همین خط است، در ۷۴۵ و ۷۴۶ و ۷۴۷ هجری یعنی حدود بیست سال بعد از وفات علامه حلی، کتابت شده است. این مجموعه در فهرست مجلس، ج ۲۹/۱ ، ص ۲۴۹-۲۵۱ معرفی شده است . برای شرح حال این شاگرد علامه حلی رک: أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۲۴ ؛ طبقات أعلام الشیعة ، قرن ۸ ، ص ۱۱-۱۲ ؛ أعیان الشیعة، ج ۳ ، ص ۹۳ .
علامه حلی در این گفتار در پاسخ به سائل، یادگیری سوره حمد را واجب عینی می‌داند. همچنین یادگیری یک سوره قرآن که در نماز با سوره حمد خوانده می‌شود را واجب تخییری می‌داند.
سپس می‌گوید: باید عدۀ زیادی، کل قرآن را یاد بگیرند تا معجزۀ قرآن به تواتر حفظ شود. و نیز تعلم قرآن را بر همگان واجب کفایی می‌داند تا شمارۀ آموزش‌دیدگان قرآن کم نشود.
علامه حلی در این جستار تعلم آیات الأحکام بر کسانی که قصد اجتهاد در احکام شرعی دارند را واجب کفایی دانسته و نیز اگر دو آیه بر یک حکم شرعی دلالت کند، تعلم یکی از دو آیه بر کسانی که قصد اجتهاد دارند واجب کفایی و تخییری است.
فأجاب بأنْ قال:
إنّ تعلّمَ القرآن منه واجبٌ علی الأعیانِ عیناً وهو فاتحةُ الکتاب
ومنه واجبٌ علی الأعیانِ تخییراً وهو صورةٌ تصحُّ بها الصلاةُ مع الفاتحة وما یدلّ علی التوحیدِ منه.
ومنه واجبٌ علی الکفایةِ علی عددٍ کثیرٍ لا یُجزي أقلُّ منه وهو القرآنُ کلُّه حفظاً للمُعجزِ تَواتراً.
ومنه واجبٌ علی الکفایة علی کلّ واحدٍ وهو القرآنُ أیضاً بعدَ حفظِ المُعجزِ لئلّا یَقلَّ ذلك العَدد.
ومنه واجبٌ علی الکفایة عَیناً وهو ما یَقَع به الاجتهادُ في الأحکام الشَرعیّة.
ومنه واجبٌ علی الکفایةِ تَخییراً وهو ما إذا اتَّفَقَت آیتانِ فِي الدَلالةِ علی حکمٍ من الأحکام الشرعیّةِ مِن غَیر تفاوتٍ.
در مجموعه شماره ۸۸۹۲ کتابخانه مجلس شورای اسلامی (ص ۱۶ ) سؤال و جوابی از علامه حلی درج شده است که تا کنون چاپ شده آن را در جایی ندیده‌ایم و نسخه دیگری هم از آن نمی‌شناسیم .
در این نسخه آمده که در سال ۷۱۳ در شهر دامغان یکی از علما از علامه حلی پرسیده که تعلم قرآن واجب کفایی است یا واجب عینی؟ و علامه به این سوال پاسخ داده است.
مجموعۀ مذکور شامل چند رساله از علامه حلی به خط نسخ احمد بن محمد بن حداد ـ شاگرد علامه حلی ـ است . این سؤال و جواب تاریخ ندارد اما رساله‌های دیگر این مجموعه که به همین خط است، در ۷۴۵ و ۷۴۶ و ۷۴۷ هجری یعنی حدود بیست سال بعد از وفات علامه حلی، کتابت شده است. این مجموعه در فهرست مجلس، ج ۲۹/۱ ، ص ۲۴۹-۲۵۱ معرفی شده است . برای شرح حال این شاگرد علامه حلی رک: أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۲۴ ؛ طبقات أعلام الشیعة ، قرن ۸ ، ص ۱۱-۱۲ ؛ أعیان الشیعة، ج ۳ ، ص ۹۳ .
علامه حلی در این گفتار در پاسخ به سائل، یادگیری سوره حمد را واجب عینی می‌داند. همچنین یادگیری یک سوره قرآن که در نماز با سوره حمد خوانده می‌شود را واجب تخییری می‌داند.
سپس می‌گوید: باید عدۀ زیادی، کل قرآن را یاد بگیرند تا معجزۀ قرآن به تواتر حفظ شود. و نیز تعلم قرآن را بر همگان واجب کفایی می‌داند تا شمارۀ آموزش‌دیدگان قرآن کم نشود.
علامه حلی در این جستار تعلم آیات الأحکام بر کسانی که قصد اجتهاد در احکام شرعی دارند را واجب کفایی دانسته و نیز اگر دو آیه بر یک حکم شرعی دلالت کند، تعلم یکی از دو آیه بر کسانی که قصد اجتهاد دارند واجب کفایی و تخییری است.
[جوابُ سؤالٍ عن تعلُّم القرآن]
في سنة ثلاث عشرة وسبع مائة ببلدة دامغان سأل بعضُ العلماء من الشیخ الإمام الحجّة المغفور جمالِ الدین أبي منصور الحسن بن المطهْر (قدْس الله روحَه) عن تعلْم القرآن هل هو واجبٌ علی الکفایة أم علی الأعیان؟فأجاب بأنْ قال:
إنّ تعلّمَ القرآن منه واجبٌ علی الأعیانِ عیناً وهو فاتحةُ الکتاب
ومنه واجبٌ علی الأعیانِ تخییراً وهو صورةٌ تصحُّ بها الصلاةُ مع الفاتحة وما یدلّ علی التوحیدِ منه.
ومنه واجبٌ علی الکفایةِ علی عددٍ کثیرٍ لا یُجزي أقلُّ منه وهو القرآنُ کلُّه حفظاً للمُعجزِ تَواتراً.
ومنه واجبٌ علی الکفایة علی کلّ واحدٍ وهو القرآنُ أیضاً بعدَ حفظِ المُعجزِ لئلّا یَقلَّ ذلك العَدد.
ومنه واجبٌ علی الکفایة عَیناً وهو ما یَقَع به الاجتهادُ في الأحکام الشَرعیّة.
ومنه واجبٌ علی الکفایةِ تَخییراً وهو ما إذا اتَّفَقَت آیتانِ فِي الدَلالةِ علی حکمٍ من الأحکام الشرعیّةِ مِن غَیر تفاوتٍ.
دوشنبه ۵ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۳:۱۴
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت
۲) از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد .
۳) لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید .
۴) لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید .